گواهی مبداء چیست ؟
گواهی مبدأ سندی است که کشور تولید کننده ( سازنده ) کالای مورد نظررا مشخص می نماید.این سند توسط اتاق بازرگانی کشور صادر کننده کالا ( کشور فروشنده ) و طبق فرمی که توسط اتاق بازرگانی بین المللی ( ICC ) توصیه شده صادر می گردد.کشورسازنده و مبدأ کالا را قبلاً کشور تولید کننده نهائی کالا بشمار می آوردند ولیکن با رونق ضوابط سازمان جهانی تجارت ( WTO) و طبق قواعد تعیین مبدأ کالا در حال حاضر تعیین مبدأ کالا برپایه تغییرات و مراحل تکمیل کالا و با توجه به تغییرات و مشخصات تعرفه بندی و کد سیستم هماهنگ شده کالا انجام می پذیرد.
از نقطه نظرکاربرد این سند باید متذکرشد که در بازرگانی بین المللی ، بعضی دولت ها در روابط فی مابین برای کالاهای تولید شده در کشورهایشان ( طرف ها خودضابطه مربوط به تشخیص کالاهای تولید شده در یک کشور را تعیین می کنند) مزایایی به صورت تخفیف دراخذ حقوق ورودی یا کلاً معافیت از آن، برای یکدیگر قائل می شوند. به منظور اینکه وارد کننده کالا ازاین مزایا سوء استفاده ننماید و کالای کشور دیگری را به نام کشور برخوردار از این مزایا وارد نکند، ارائه گواهی مبدأ کالای وارداتی می تواند از نرخ های تعرفه ترجیهی یا معافیت برخوردار گردد یا خیر؟
درقرارداد های پایاپای نیز می توان ازان گواهی استفاده کرد و بر پایه آن مبدأ کالاهای مبادله شده میان کشورهای طرف قراردادها را مشخص ساخت.
سازمان جهانی گمرک، گواهی یا گواهینامه مبدأ را به شرح ذیل تعریف می کند:
« عبارت است از سند خاص شناسایی کالاها که در آن مقام یا ارگان صالحی که به او اختیارصدورگواهی مبدأ داده شده است، صریحاً گواهی می کند کالاهایی که گواهینامه مربوط به آن ها می شود، درکشورمعینی به وجودآمده است. این گواهی ممکن است همچنین حاوی یک اظهارنامه از طرف سازنده، تولید کننده، تهیه کننده، صادرکننده یا سایر اشخاص صلاحیتدار باشد»
گواهی مبدأ در ایران توسط اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران صادر می گردد و دارای مشخصات زیر می باشد:
عنوان گواهی مبدأ
نام کشور سازنده کالا
نام کشورو اتاقی که گواهی مبدأ راصادر کرده است
فرستنده یا فروشنده کالا
وسیله حمل و نقل
تعداد اقلام کالا
علائم و تعداد بسته ها
شماره و نوع بسته بندی
شماره و تاریخ فاکتور
گواهینامه توسط مقام صادر کننده گواهی کننده
محل وتاریخ و مهرو امضاء مقام مسئول گواهی کننده
تعرفه ترجیحی
منظور از تعرفه ترجیحی تفاوت تعرفه‌های ورودی یک کالای خاص برای کشورهای مختلف است. تعرفه ترجیحی می‌تواند برای حمایت از اقتصادهای کمتر توسعه یافته یا توافقات دو یا چندجانبه بین کشورها انجام گیرد. تعرفه ترجیحی موجب می‌شود تا واردات یا صادرات به سمت یک کشور جهت داده شود. لذا در صورت وجود تعرفه‌های ترجیحی، دولت از طریق گمرک متقاضی گواهی مبدأ خواهد بود. در این شرایط گواهی مبدأ می‌تواند به‌عنوان سندی قابل اتکا برای محاسبه تعرفه ترجیحی به‌حساب آید. همچنین برخی از کشورها ممنوعیت‌ها و محدودیت‌هایی را برای تجارت با کشورهای مشخصی دارند که گواهی مبدأ می‌تواند به گمرکات کمک نماید تا به این قوانین عمل کنند.
گواهی مبدا ترجیحی؛ کمک به اقتصاد کشورهای در حال توسعه
این گواهینامه به گواهی فرم A نیز شناخته می‌شود. در واقع گواهی مبدا ترجیحی به‌منظور کمک به اقتصاد کشورهای در حال توسعه استفاده می‌شود. برای مثال، ممکن است واردات دارو به ایران از برخی کشورها با استفاده از گواهی مبدا ترجیحی انجام شود.
انواع گواهی مبدا در ایران:
فرم A یا GSP:
فرم A یا GSP برای صادرات به کشورهای اروپایی و آمریکایی و اقیانوسیه و صادرات به ژاپن، صادرات به ترکیه، صادرات به روسیه، صادرات به قزاقستان،صادرات به اوکراین، صادرات به بلاروس مورد استفاده قرار می‌گیرد.
فرم گواهی مبداء برای کشورهای آسیایی، آفریقایی
فرم های PTA:
فرم PTA برای صادرات به کشور پاکستان صادر می‌شود.
گواهی CSTP
این نوع گواهی از دیگر انواع گواهینامه های معروف است که بیشتر برای کشورهایی که در این زمینه با ایران توافق کرده اند استفاده خواهد شد.
